Plutchik's Wheel of Emotions
ศ.ดร.โรเบิร์ต พลัทชิค (Robert Plutchik)ได้สร้างสรรค์วงล้อแห่งอารมณ์ (The Wheel of Emotions) ขึ้นมา โดยเสนอว่าอารมณ์หลัก (Basic Emotions) ประกอบด้วย 4 คู่ตรงข้าม ได้แก่
-
ความรื่นเริง (Joy) คู่กับ ความเศร้า (Sadness)
-
ความโกรธ (Anger) คู่กับ ความกลัว (Fear)
-
ความวางใจ (Trust) คู่กับ ความรังเกียจ (Disgust)
-
ความประหลาดใจ (Surprise) คู่กับ ความคาดหวัง (Anticipation)
จะเห็นได้ว่า อารมณ์รัก (love) อยู่ระหว่าง กลีบสีเหลือง+เขียว นั่นก็คือ ความแจ่มใส+การยอมรับ (Serenity + Acceptance) ซึ่งกว่าจะถึงขั้นที่เรารู้สึกถึง Serenity ก็จะมีความรู้สึกที่ใกล้เคียงกันเกิดขึ้น อันได้แก่
- ecstasy ความปิติยินดี ถึงขีดสุด
- joy ความรู้สึกเป็นสุข รื่นเริง
และกว่าจะมาถึงขั้น Acceptance นั้น ก็จะต้องเกิดความรู้สึกสองอย่างนี้ คือ
- admiration ได้รับความชื่นชม
- trust ไว้เนื้อเชื่อใจ
และเมื่อสองกลีบนี้ (เหลือง+เขียว) รวมกันแล้ว จึงกลายเป็นอารมณ์รัก (Love) เกิดขึ้นได้นั่นเอง
แต่ถ้าเกิดไปมีความรู้สึกแบบกลีบเขียว+เขียวเข้ม ก็จะไม่ใช่อารมณ์รักแล้ว มันจะกลายเป็นอารมณ์ยอมเพราะกลัว (Submission) เป็นต้น
โดยในแต่ละอารมณ์หลัก ยังประกอบด้วยความเข้มข้น (Intensity) ทางอารมณ์ ที่ทำให้เกิดอารมณ์ต่าง ๆ ขึ้นมา ในสายธารเดิมของอารมณ์หลักนั่นเอง ได้แก่
-
ความรื่นเริง (Joy) อยู่ระหว่าง ความสงบปลอดโปร่ง (Serenity) และ ความปิติยินดี (Ecstasy)
-
ความเศร้า (Sadness) อยู่ระหว่าง ความหดหู่ (Gloominess) และ ความเศร้าโศก (Grief)
-
ความโกรธ (Anger) อยู่ระหว่าง ความรำคาญ (Annoyance) และ ความเดือดดาล (Fury)
-
ความกลัว (Fear) อยู่ระหว่าง ความขี้ขลาด (Timidity) และ ความหวาดกลัว (Terror)
-
ความวางใจ (Trust) อยู่ระหว่างความยอมรับ (Acceptance) และ ความยกย่อง (Admiration)
-
ความรังเกียจ (Disgust) อยู่ระหว่าง ความไม่ชอบ (Dislike) และ ความรังเกียจเดียดฉันท์ (Loathing)
-
ความประหลาดใจ (Surprise) อยู่ระหว่าง ความไม่มั่นใจ (Uncertainty) และ ความพิศวง (Amazement)
-
ความคาดหวัง (Anticipation) อยู่ระหว่าง ความสนใจ (Interest) และ การเฝ้าดู (Vigilance)
นอกจากนี้เมื่อนำอารมณ์หลักต่าง ๆ มาผสมกันแล้ว ก็จะเกิดอารมณ์ใหม่ ๆ ขึ้นมามากมาย เช่น
-
ความรัก (Love) เกิดจาก ความรื่นเริง (Joy) + ความวางใจ (Trust)
-
ความยอมจำนน (Submission) เกิดจาก ความวางใจ (Trust) + ความกลัว (Fear)
-
ความสะพรึงกลัว (Awe) เกิดจาก ความกลัว (Fear) + ความประหลาดใจ (Surprise)
-
ความไม่ยอมรับ (Disapproval) เกิดจาก ความประหลาดใจ (Surprise) + ความเศร้า (Sadness)
-
ความไม่เชื่อ (Unbelief) เกิดจาก ความประหลาดใจ (Surprise) + ความรังเกียจ (Disgust)
-
ความสำนึกผิด (Remorse) เกิดจาก ความเศร้า (Sadness) + ความรังเกียจ (Disgust)
-
ความสบประสาท (Contempt) เกิดจาก ความรังเกียจ (Disgust) + ความโกรธ (Anger)
-
ความก้าวร้าว (Aggressiveness) เกิดจาก ความโกรธ (Anger) + ความคาดหวัง (Anticipation)
-
ความมองโลกในแง่ดี (Optimism) เกิดจาก ความคาดหวัง (Anticipation) + ความรื่นเริง (Joy)
-
ความปลาบปลื้มใจ (Delight) เกิดจาก ความรื่นเริง (Joy) + ความประหลาดใจ (Surprise)
-
ความอยากรู้ (Curiosity) เกิดจาก ความวางใจ (Trust) + ความประหลาดใจ (Surprise)
-
ความเชื่อ (Fatalism) เกิดจาก ความวางใจ (Trust) + ความคาดหวัง (Anticipation)
-
ความอิจฉา (Envy) เกิดจาก ความเศร้า (Sadness) + ความโกรธ (Anger)
-
ความดูถูกถากถาง (Cynicism) เกิดจาก ความรังเกียจ (Disgust) + ความคาดหวัง (Anticipation)
จะเห็นได้ว่า อารมณ์รัก (love) อยู่ระหว่าง กลีบสีเหลือง+เขียว นั่นก็คือ ความแจ่มใส+การยอมรับ (Serenity + Acceptance) ซึ่งกว่าจะถึงขั้นที่เรารู้สึกถึง Serenity ก็จะมีความรู้สึกที่ใกล้เคียงกันเกิดขึ้น อันได้แก่
- ecstasy ความปิติยินดี ถึงขีดสุด
- joy ความรู้สึกเป็นสุข รื่นเริง
และกว่าจะมาถึงขั้น Acceptance นั้น ก็จะต้องเกิดความรู้สึกสองอย่างนี้ คือ
- admiration ได้รับความชื่นชม
- trust ไว้เนื้อเชื่อใจ
และเมื่อสองกลีบนี้ (เหลือง+เขียว) รวมกันแล้ว จึงกลายเป็นอารมณ์รัก (Love) เกิดขึ้นได้นั่นเอง
แต่ถ้าเกิดไปมีความรู้สึกแบบกลีบเขียว+เขียวเข้ม ก็จะไม่ใช่อารมณ์รักแล้ว มันจะกลายเป็นอารมณ์ยอมเพราะกลัว (Submission) เป็นต้น